Stijlfouten, hoe zat het ook alweer?

Weet je nog: vroeger op school…daar werden ze ons allemaal geleerd: tautologie, pleonasme, contaminatie en ga zo maar door. Ingewikkelde benamingen voor iets dat ook heel simpel gezegd een stijlfout genoemd kan worden. Je komt ze bij de tekstcontrole met enige regelmaat tegen. Sommige van deze fouten zijn zo ingeburgerd dat je ze bijna niet meer ziet, en er dus heel gemakkelijk overheen leest. Je vraagt je af hoe het ook alweer in elkaar zat met die stijlfouten. Want wat gaat er nu eigenlijk mis als je een tautologie, een pleonasme of een andere stijlfout schrijft? Ik zal het uitleggen:

Incongruentie

Een incongruentiefout wordt ook wel een getalsfout genoemd. Dit slaat op de situatie waarbij het onderwerp enkelvoud is en de werkwoordsvorm in het meervoud wordt gebruikt.

Voorbeelden:
een aantal mensen volgen de training => een aantal mensen volgt de training
een groep kinderen zijn aan het spelen => een groep kinderen is aan het spelen
het clubje dames waren nog niet uitgepraat => het clubje dames was nog niet uitgepraat

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een bepaalde eigenschap ten overvloede genoemd. Het zegt iets over het onderwerp dat eigenlijk overbodig is.

Voorbeelden:
witte sneeuw (sneeuw is sowieso al wit)
ronde cirkel (een cirkel is altijd al rond)
uiterste limiet (limiet geeft al aan dat het om iets uiterst gaat)

Contaminatie

Een contaminatie is een vermenging van twee uitdrukkingen waardoor je een nieuwe, foutieve, uitdrukking krijgt. Dat geldt ook voor een vermenging van twee woorden waardoor je een nieuw woord krijgt dat niet klopt.

Voorbeelden:
de wijn kost duur => de wijn is duur / de wijn kost veel geld
mond-op-mondreclame => mond-tot-mondreclame / mond-op-mondbeademing
de oorzaak van de breuk is de wijten aan… => de oorzaak van de breuk is… / de breuk is te wijten aan…

Tautologie

Bij een tautologie wordt een woord of woordgroep met dezelfde eigenschap onnodig herhaald.

Voorbeelden:
ik zal me hier uitsluitend beperken tot… => ik zal me hier beperken tot…
we wilden gisteren gaan tennissen, maar er kwam echter iets anders tussen. => we wilden gisteren gaan tennissen, maar er kwam iets anders tussen / …, er kwam echter iets anders tussen.
we hebben verschillende soorten brood, zoals bijvoorbeeld tarwebrood, maïsbrood en wit brood. => …., zoals tarwebrood, maïsbrood en wit brood. / …., bijvoorbeeld tarwebrood, maïsbrood en wit brood.

Malapropisme

Malapropisme is de leukste van allemaal. Bij malapropisme is er namelijk sprake van ‘malle’ zinnen. Uitdrukkingen of gezegden worden hier behoorlijk ‘verdraaid’ en soms wel zo dat het een (vaak onbedoeld) komisch effect heeft.

Voorbeelden:
zij is daar geboren en opgetogen
flamingo is een mooie dans
daar kraait geen hond meer naar

Grote kans dat je na het lezen van dit blog denkt: dat zeg ik ook altijd! En dat is helemaal niet erg. Je bent niet alleen. Vandaar dat het des te belangrijker is om je teksten te laten controleren voordat je ze de wijde wereld ingooit. Ik controleer je teksten met alle plezier. En van incongruentie tot malapropisme, ik haal ze eruit. Beloofd! Wil je meer informatie? Kijk dan vooral even op deze pagina.