Wanneer gebruik je welk leesteken?

Leestekens, ze zijn onmisbaar in een tekst. Leestekens zorgen ervoor dat je tekst leesbaar is. Heb jij wel eens een tekst zonder leestekens gelezen? Niet te doen toch? Dan wordt het een grote brei aan woorden waar geen touw aan vast te knopen is. Dit wordt dus voorkomen met het gebruik van leestekens. Maar wanneer gebruik je nu welk leesteken?

Welke leestekens zijn er überhaupt?

Globaal zijn er drie groepen leestekens te onderscheiden:

1. Zinsgeleders (om de leesbaarheid van de tekst te verbeteren) => , ; : – – ()
2. Zinseindemarkeerders (om het einde van de zin aan te geven) => . ? !
3. Markeerders van een citaat of van bijzondere woorden => “ ” ‘ ’

Ik benoemde deze leestekens al in een eerder blog.

Zinsgeleders zijn er, zoals gezegd, om de leesbaarheid van je tekst te verbeteren. Ik had het er al over in de eerste alinea; een tekst zonder leestekens is gewoon niet te lezen. Als je iemand hoort praten, dan hoor je de pauzes in de zinnen. Er wordt nagedacht over de volgende zin of gewoonweg even adem gehaald. Bij een geschreven tekst moet je die pauzes zelf invullen. Daar zijn dus de zinsgeleders voor bedoeld.

Wanneer we een punt of een komma moeten gebruiken, weten we vaak wel. Maar hoe zit dit nu met de dubbele punt en de puntkomma? En wanneer gebruik je enkele en wanneer dubbele aanhalingstekens?

Dubbele punt of puntkomma?

Een dubbele punt gebruik je meestal voor een opsomming, uitleg of een citaat. Het eerste woord na een dubbele punt begint altijd met een kleine letter. Tenzij er een naam of een volledige zin volgt.

• Voor een lekkere appeltaart heb je nodig: deeg, appels, kaneel, rozijnen en een bakvorm.
• Er zijn twee mogelijkheden: je vindt het leuk of je vindt het niet leuk.
• Marja zei: “Dit vind ik nu echt een heel leuk blog.”

Een puntkomma kan zowel in een zin als in een opsomming gebruikt worden. Gebruik je de puntkomma in een zin dan geef je aan dat er een belangrijk verband is tussen de delen voor en na de puntkomma. Het zijn dan vaak twee volwaardige zinnen waartussen je ook een punt had kunnen zetten.

• Ik stond vroeg op; ik wilde een frisse start maken.
• Ik vind lezen niet altijd leuk; toch helpt het me om rust te vinden.

Een puntkomma kun je ook achter elk onderdeel van een opsomming zetten. Achter het laatste deel van de opsomming zet je dan een punt.

• Mee te nemen voor de hockeywedstrijd:
  • hockeystick;
  • bitje;
  • scheenbeschermers;
  • je tenue.

Aanhalingstekens: enkele of dubbele?

Als derde soort leesteken zijn er de markeerders van een citaat of bijzondere woorden. Oftewel: de aanhalingstekens. Daarin heb je twee soorten (lekker simpel). Namelijk de enkele en de dubbele aanhalingstekens. Nu is de grote vraag: wanneer gebruik je nu welke?

Dubbele aanhalingstekens gebruik je over het algemeen bij een citaat. Dus om aan te geven dat iemand iets zegt:

• Jaap zei: “Ik ga naar een hockeywedstrijd vanmiddag”.
• Carolien riep: “Wat gaaf! Ik ook!”

Enkele aanhalingstekens gebruik je bij losse woorden die bijvoorbeeld ironisch bedoeld zijn. Bij titels van boeken of films. Of bij zelfbedachte woorden.

• Die presentatie zag er ‘fantastisch’ uit.
• Ik kijk met veel plezier de serie ‘Gilmore girls’.
• Die wijk is echt ‘vervinext’.

Dit zijn de ‘officiële regeltjes’. Maar, om het voor jou wat gemakkelijker te maken, is het tegenwoordig ook prima geaccepteerd als je bijvoorbeeld bij een citaat enkele aanhalingstekens gebruikt. Blijf hierin wel consequent. Gebruik het dus niet door elkaar in dezelfde tekst.

Gebruik van leestekens is dus heel belangrijk.

Het geeft de lezer houvast bij het lezen van je tekst. Wanneer is er de pauze? Is deze zin ironisch bedoeld? Wordt er nu iets gezegd of niet?

“Moet ik dit nu allemaal uit mijn hoofd leren?” hoor ik je denken? Nope, helemaal niet. Gebruik dit blog als leidraad voor als je het even niet meer weet. Er is tegenwoordig heel veel vrijheid in het gebruik van leestekens. Maar gebruik ze wel. Het maakt je tekst leesbaarder. En wees consequent in het gebruik. Gebruik je bij een citaat liever enkele aanhalingstekens? Prima, maar gebruik ze door je hele tekst op dezelfde manier.

Hulp nodig?

Kun je bij het schrijven of nakijken van je tekst nu wel wat hulp gebruiken? Stuur me dan een e-mail.

Wil je meer informatie over mijn diensten zoals het controleren van je teksten? Klik op de link en je vindt alle informatie die je nodig hebt.